TRẬN NGỌC HỒI - ĐỐNG ĐA (25/1 đến 1/2/1789)

1. Tình hình chung:

• Hình thức chung: Tiến công.

• Không gian: Khu vực Hà Nội, Hà Sơn Bình ngày nay

• Thời gian: Từ ngày 25/1 đến ngày 1/2/1789.

• Lực lượng tham chiến:

  • Ta: 100.000 quân

  • Địch(Mãn Thanh): 290.000 quân

• Kết quả: Ta đa diệt và bắt sống gần hết đạo quân xâm lược, giải phóng đất nước khỏi ách xâm chiếm tạm thời của triều đình Mãn Thanh (Trung Quốc)

1. Diễn biến chính:

• Triều đình Mãn Thanh từ khi thiết lập ở Trung Quốc đã rắp ranh xâm lược nước ta nhưng chưa tìm được cớ gây hấn.

• Nhân cơ hội Lê Chiêu Thống, kẻ đại diện của tàn dư Lê Mạt thối nát sang cầu cứu với hy vọng trở lại ngai vàng. Tôn Sĩ Nghị, tổng đốc Lưỡng Quảng được lệnh đem 29 vạn quân sang xâm lược nước ta.

• Lực lượng quân Tây Sơn lúc này đang được bố trí như sau;

  • Một khối quân đóng ở Bắc Hà, dưới sự chỉ huy của Ngô Văn Sở.

  • Khối đại quân đóng ở Phú Xuân, dưới sự chỉ huy của Nguyễn Huệ

  • Một khối quân đóng ở Quy Nhơn, thuộc quyền Nguyễn Nhạc

  • Một khối quân đóng ở Gia Định, lúc đó đang có nguy cơ bị Nguyễn Ánh uy hiếp.

Quân Mãn Thanh tiến vào nước ta, và ngày 16/12/1788 tiến chiếm Thăng long, nhận thấy lực lượng của mình mỏng, yếu (chỉ có không đầy 8.000 người), Ngô Văn Sở đã quyết định bỏ ngõ kinh đô, rút về án ngữ ở Tam Điệp- Biện Sơn để bảo toàn lực lượng, chờ Đại quân Nguyễn Huệ. Đó là 1 quyết sách sáng suốt, hợp với ý đồ của chủ tướng.

Trước tình hình thù trong giặc ngoài, nhận thấy nguy cơ là bọn phong kiến xâm lược phương Bắc, Nguyễn Huệ đã làm lễ đăng quang, rồi nhanh chóng tiến quân ra Bắc.

Ngày 15/1/1789, Nguyễn Huệ của đại quân, sau khi đã tăng quân số lên 100.000, ra đến Tam Điệp, tại đây ông hội với Ngô Văn Sở và khẩn trương chuẩn bị phản công. Nguyễn Huệ phân chia lực lượng tham chiến ra làm 2 khối:

• Khối bao vây: chiến 1/3 quân số, biên chế thành 2 đạo. Đạo đô đốc Lộc vượt biển lên vùng Phượng Nhãn, Lạng Giang, chặn đường rút của giặc. Đạo đô đốc Tuyết cũng theo đường biển đánh vào Hải Dương diệt cụm quân địch đóng ở đây và tiếp ứng cho trận công kích Thăng Long từ hướng đông.

• Khối tiến công, chiếm 2/3 quân số, biên chế thành 3 đạo, có nhiệm vụ tiến đánh các cụm quân chủ yếu của địch từ Ngọc Hồi đến Thăng Long; Một đạo dưới quyền đô đốc Đông, một đạo dưới quyền đô đốc Bảo và đạo chủ lưc dưới quyền trực tiếp của Nguyễn Huệ.

Theo kế hoạch đã định, từ vùng Biện Sơn - Tam Điệp, khi khối vây xuất kích theo đường biển, thì khối đại quân có nhiệm vụ tiến công cũng bất ngờ vượt sông Gián Thủy. Đó là đêm giao thừa của tết Nguyên đán. Liên tiếp 3 ngày sau đó, quân ta tiến công tiêu diệt mấy vạn quân Thanh và ngụy Lê Hầu như trong tác chiến hành tiến trên suốt một dải từ Gián Khẩu tới Phú Xuyên. Sáng ngày 30-1, quân ta bước vào công kích các mục tiêu chủ yếu: Nguyễn Huệ tiến đánh Ngọc Hồi, đô đốc Đông tiến công Đống Đa. Sau khi đã tiêu diệt hàng vạn quân và chủ tướng Sầm Nghi Đống tại Đống Đa, đô đốc Đông vu hồi vào Thăng Long. Còn tại Ngọc Hồi, Nguyễn Huệ công kích từ chính diện: Chủ tướng Hứa Thế Hanh bị diệt , giặc chống giữ không nổi, phải tháo chạy về phía đầm Mực. Tại đây , đạo quân của đô đốc Bảo phục sẵn đã tiêu diệt hoàn toàn số địch còn lại.

Tôn Sĩ Nghị hoảng hốt tháo chạy khỏi Thăng Long. Nguyễn Huệ cùng đạo quân tiến vào kinh đô đúng ngày mùng 5 Têt. Chỉ sau 5 ngày tác chiến, đất nước được hoàn toàn giải phóng.